Τοπική Αυτοδιοίκηση και κορωνοϊός - Γράφει ο Σίμος Ανδρονίδης

Η δημοσιογράφος Εύα Καραμανώλη με προχθεσινό της άρθρο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα 'Η Καθημερινή,' αναφέρεται στα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας έτσι όπως εξειδικεύονται σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με σημείο αναφοράς την δράση Δήμων ανά την χώρα και ιδίως του Δήμου Αθηναίων.

Το άρθρο της δημοσιογράφου εστιάζει στην προνοιακή δομή των δήμων 'Βοήθεια στο Σπίτι,' που, εν προκειμένω, μετεξελίσσεται προς την κατεύθυνση της μορφής 'Bοήθεια στο Σπίτι Plus' μορφή που τείνει να προσλάβει δύο επίπεδα. 

Αφενός μεν, το πρόγραμμα με αυτό τον τρόπο, συγκεκριμενοποιείται εμπρόθετα, συμπεριλαμβάνοντας υποκείμενα (σε ένα εν γένει ανορθολογικό πλαίσιο που συμπεριλαμβάνει τα υποκείμενα εν μέσω κρίσης, αναφέρεται ο Alain Badiou), που πάσχουν από κάποιο υποκείμενο νόσημα είτε είναι κάποιας ηλικίας, και, αφετέρου δε διευρύνεται για να συμπεριλάβει όλους όσοι ανήκουν στις λεγόμενες 'ευάλωτες' ομάδες ή κατηγορίες, προβαίνοντας σε μία κατηγοριοποίηση κοινωνικού τύπου και προφίλ. Το πρόγραμμα των δήμων, το ‘Βοήθεια στο Σπίτι,’ επικαιροποιείται δραστικά.

Υπό αυτό το πρίσμα, το όλο πρόγραμμα απευθύνεται (ίδια απεύθυνση), σε άτομα που δεν εργάζονται ή διαθέτουν χαμηλό εισόδημα, προσδιορίζοντας παράλληλα, την δυνατότητα άμεσης μεταφοράς διατροφικών προϊόντων και φαρμάκων στην κατοικία των ενδιαφερομένων, σημασιοδοτώντας παράλληλα την δυνατότητα διαμόρφωση μίας νέας δημόσιας 'ποιότητας,' εκ-πεφρασμένης στο χώρο της πόλης.

Όχι όμως με τους επι-γενόμενους όρους της 'διανομής κατ' οίκον' που δύναται να παραπέμψει στο σχήμα (σύνθετο στη βάση του) 'ταχυφαγείου-διανομής' αλλά, αντιθέτως, στο σχήμα μίας θεσμικά οργανωμένης πολιτικής που εντάσσεται στην ευρύτερη στρατηγική αντιμετώπισης της πανδημικής κρίσης, στο εγκάρσιο σημείο όπου αναδεικνύονται τα χαρακτηριστικά της, κατά την Λίνα Παπαδοπούλου, «πολυεπίπεδης διακυβέρνησης».

Είναι ενδεικτικό θεωρούμε το ό,τι, ως προς την δυνατότητα αποτελεσματικότερης αντιμετώπισης του κορωνοϊού που, όντας ιός 'εν εξελίξει' θέτει εντατικά το κοινωνικο-πολιτικό διακύβευμα της πρόσληψης της λειτουργίας των δημόσιων συστημάτων υγείας και της συνακόλουθης πρόσβασης σε αυτά , με τους όρους ενός 'θεσμοθετημένου δημόσιου πόρου ή αγαθού,' ανακύπτει το ζήτημα της εγγύτητας τέτοιων εγχειρημάτων με ανάλογες πρωτοβουλίες και εγχειρήματα που συγκροτούνται, όπως είναι οι δράσεις που έχουν αναλάβει 'Ultras' ποδοσφαιρικών συλλόγων, μεμονωμένα υποκείμενα και κινήματα βάσης,  με διακύβευμα την αλληλεγγύη και την έκφραση μίας έμπρακτης εν-συναίσθησης προς όλους όσοι την χρειάζονται. Σε αυτή την κινητοποίηση, με άξονα την δράση των δήμων και των περιφερειών, θα εντάξουμε και την πραγματοποίηση αιμοδοσίας σε συνεργασία και με διάφορους άλλους φορείς και με ζητούμενο την οριζόντια κάλυψη των αναγκών σε αίμα νοσοκομείων της χώρας και ειδικότερα εκείνων των νοσοκομείων που λειτουργούν ως ‘νοσοκομεία αναφοράς’ για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. 

Τώρα, το συγκεκριμένο αυτοδιοικητικό υπόδειγμα δύναται να συναρθρώσει τον προνοιακό του χαρακτήρα με το ιδιαίτερο όσο και 'φορτισμένο' σημαίνον της εκ νέου ‘κοινωνικοποίησης' δήμων και περιφερειών της χώρας, με την όλη διαδικασία να επι-τελείται ακόμη και ελλείψει ανθρώπινου δυναμικού.  Αυτή η έλλειψη του ανθρώπινου παράγοντα, ήδη επιχειρείται να αντιμετωπιστεί μέσω προσλήψεων στον δήμο Αθηναίων. Ταυτόχρονα, έχει ανακοινωθεί από το υπουργείο Εσωτερικών η εκταμίευση ποσού 5 εκατομμυρίων ευρώ για την ενίσχυση της περιφέρειας και των δήμων της Αττικής ώστε να προβούν σε περαιτέρω ενέργειες.

Εάν η κεντρική κυβέρνηση αποδίδει ιδιαίτερη έμφαση στην λήψη και επικαιροποίηση των εφαρμοζόμενων πολιτικών, τότε η Τοπική Αυτοδιοίκηση συστηματοποιεί το περίγραμμα, πεδίο το οποίο δεν καθίσταται μονοσήμαντο.

Έτσι, έχουμε να κάνουμε με την προσίδια συγκρότηση ενός τριγωνικού πλέγματος ή αλλιώς σχήματος το οποίο και ενσωματώνει την Τοπική Αυτοδιοίκηση, το πλήθος που συμμετέχει στην όλη διαδικασία του ‘Βοήθεια στο Σπίτι’ δεχόμενο την προσφορά (και εξατομικευμένα), όσο και την έννοια της ‘προσφοράς’ που άπτεται ενός μοντέλου κυβερνολογικής το οποίο και δύναται να ‘συμβολοποιήσει’ κατευθύνσεις και πολιτικά προτάγματα, αναπλαισιώνοντας  το ρητορικό όσο και πολιτικό σχήμα του ‘Μένουμε Σπίτι’ με το σημαίνον ‘Μένουμε’ και περαιτέρω, ‘Εμπιστευόμαστε τον Δήμο’ μας. 

Το εγχείρημα λαμβάνει χώρα εντός μίας διοικητικής-γεωγραφικής επικράτειας η οποία και αναπαρίσταται ως καθαυτό ‘χώρος δράσης’ και κίνησης, προσιδιάζοντας προς τον άξονα μετονομασίας του προγράμματος ‘Βοήθεια στο Σπίτι’ που θεσπίσθηκε από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ στα 1998, σε ‘Βοήθεια ενός εκάστου’ που είναι ‘ευάλωτος.’ Σε συνθήκες ‘εκτάκτου ανάγκης’ και άσκησης μίας βιο-πολιτικής στρατηγικής πολιτικής διαχείρισης, επιδιώκει η λεγόμενη «επαναρρύθμιση» (recalibration), του «συστήματος κοινωνικών παροχών ως ανταπόκριση στις μεταβαλλόμενες ανάγκες (και ειδικότερα, ως ανταπόκριση στους «νέους κοινωνικούς κινδύνους»), τονίζει χαρακτηριστικά η Μαρία Πετμεζίδου, έχοντας ως θεωρητική αφετηρία την έννοια της «νέας πολιτικής» για το κράτος πρόνοιας που εισήγαγε ο Pierson. 

Και ενέχει ενδιαφέρον το ως άνω εγχείρημα κοινωνικής ουσιαστικά, και χωρικής πολιτικής από πλευράς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο βαθμό που πλέον εμπλέκονται σε αυτό και δήμοι της περιφέρειας, με το πρόγραμμα ‘Βοήθεια στο Σπίτι’ να προσλαμβάνει ένα νέο, προσαρμοσμένο στις νέες χωρικές και κοινωνιο-υγειονομικές συνθήκες, περιεχόμενο, πέραν ίσως πατερναλιστικών και θυματοποιητικών κατευθύνσεων.

Σχετικά με την κοινωνιο-υγειονομική κρίση που ενσκήπτει συνεπεία της διάδοσης και της εξάπλωσης του κορωνοϊού σε διεθνές επίπεδο, ή, διαφορετικά τιθέμενο, της δραστικής ‘απεδαφοποίησης’ του από ένα σημείο (Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας) και από μία ήπειρο (Ασία), ο Alain Badiou, έχοντας στραμμένο το βλέμμα του στο κρισιακό ‘μετά,’ επισημαίνει: «Εκτός από τη γενική διάδοση επιστημονικών δεδομένων για την επιδημία, θα διατηρήσουν την πολιτική τους δύναμη μόνον οι νέες διακηρύξεις και πεποιθήσεις που αφορούν τα νοσοκομεία και τη δημόσια υγεία, τα σχολεία και την ισότητα στην παιδεία, την περίθαλψη των ηλικιωμένων και ζητήματα αυτού του είδους. Είναι τα μόνα ζητήματα που θα μπορέσουμε ίσως τελικά να αρθρώσουμε σε έναν απολογισμό των επικίνδυνων αδυναμιών που ανέδειξε η τρέχουσα περίσταση». 

Επιχειρώντας μία μετα-χρονολογημένη ανάλυση, θα προσθέσουμε πως, εάν η πανδημία του κορωνοϊού (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) λάμβανε χωρά την περυσινή χρονιά, χρονιά διεξαγωγής δημοτικών-περιφερειακών εκλογών στην Ελλάδα,  τότε αυτές θα αναβάλλονταν. Αυτοδιοικητικές όπως το πρόγραμμα 'Βοήθεια στο Σπίτι,' το 'Κοινωνικό Παντοπωλείο' ως δομή που εκκινώντας από εθελοντική βάση την περίοδο της οικονομικής κρίσης μετεξελίχθηκε σε τμήμα των παρεχόμενων αυτοδιοικητικών υπηρεσιών, εκφράζουν ένα πλέγμα των ενεργειών που αναπτύσσονται αυτή την περίοδο, με διαστάσεις κοινωνικής δυναμικής και μίας ιδιότυπης κουλτούρας συμμετοχής. Όπως τονίζει ο Αλέξανδρος Σχισμένος για την ευρύτερη σημασίας της κοινωνιο-υγειονομικής κρίσης του κορωνοϊού. «Καθώς η κοινωνία δεν είναι μονολιθική ή ενιαία, το χάσμα ανάμεσα στη βιοηθική της θεραπείας και τη βιοπολιτική της πειθάρχησης γίνεται πεδίο σύγκρουσης ευρύτερων σημασιών και αξιών, της αλληλεγγύης απέναντι στον ρατσισμό, του αυτοπεριορισμού απέναντι στην ασυδοσία, της κοινωνικότητας απέναντι στην απομόνωση. Αυτή η σύγκρουση υπερβαίνει την πανδημία, μα η πανδημία μετασχηματίζει τους όρους της».