Αρχική / Magazino / Το τελευταίο απομεινάρι μιας κραταιάς αίρεσης

Το τελευταίο απομεινάρι μιας κραταιάς αίρεσης

1123 2 0
23-07-2019

Στην περιοχή της Νέας Χαλκηδόνας, λίγα μόλις χιλιόμετρα έξω από τη Θεσσαλονίκη
Δίπλα σε μία παλιά ορθόδοξη εκκλησία, βρίσκεται ένας μισοκατεστραμμένος μιναρές και στον περίβολο της, όσο απίστευτο και αν φαίνεται, ένα «αιρετικό» νεκροταφείο, με διάσπαρτους λίθινους στρόγγυλους σταυρούς  που παραπέμπουν σε μία άλλη εποχή.
Το… σύμπλεγμα αυτό της ορθόδοξης, της οθωμανικής και της μεσαιωνικής λατρείας είναι μοναδικό στην Ελλάδα και λίγοι γνωρίζουν πως βρίσκεται μόλις μία ανάσα έξω από την πόλη της Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένα στην περιοχή της Νέας Χαλκηδόνας.

Η Νέα Χαλκηδόνα, που είναι κωμόπολη του Νομού Θεσσαλονίκης, βρίσκεται βορειοδυτικά της πόλης στη δυτική όχθη του Αξιού, κοντά στα όρια με το νομό Πέλλας.
Στο ρεύμα από Θεσσαλονίκη προς Χαλκηδόνα, 500 μέτρα περίπου πριν την είσοδο της πόλης, στη δεξιά πλευρά και σε απόσταση 250 μέτρων από τον κεντρικό δρόμο, βρίσκεται μια μικρή πέτρινη εκκλησία, που κάποιοι την ονομάζουν Ζωοδόχου Πηγής και κάποιοι Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Χρονολογείται στη Μεταβυζαντινή περίοδο και λειτουργεί σύμφωνα με πληροφορίες, τουλάχιστον μία φορά το χρόνο, την Παρασκευή της Διακαινησίμου.
Ντόπιοι υποστηρίζουν πως εκεί υπήρχε και μία παλαιότερη εκκλησία, της Αγίας Ελεούσας, στα θεμέλια της οποίας χτίστηκε ο μετέπειτα ναός. Ακριβώς δίπλα της υπάρχει ένας μιναρές, απομεινάρι από το πέρασμα των Οθωμανών από την περιοχή. Μέχρι εδώ, δεν υπάρχει τίποτα το αξιοπερίεργο. Το εντυπωσιακό όμως είναι πως στον περίβολο της εκκλησίας υπάρχει ένα «διαφορετικό» νεκροταφείο, που σίγουρα θα σας τραβήξει την προσοχή καθώς όμοιό του δεν υπάρχει πουθενά στην Ελλάδα! Πρόκειται για το νεκροταφείο των Βογόμιλων!

Μνημείο 1000 χρόνων μίας άγνωστης αίρεσης, εγκαταλελειμμένος «μάρτυρας» μιας κρυφής εποχής
Διάσπαρτοι τεράστιοι κέλτικοι κυκλικοί λίθινοι σταυροί, ύψους ως και 2 μέτρων, και κάποιοι μικρότεροι, μισοθαμμένοι, χορταριασμένοι και άλλοι μισοκατεστραμμένοι, με εμφανή τα σημάδια της εγκατάλειψης, σηματοδοτούν τους τάφους, που θαρρείς πως μέσα σ’ αυτούς πως έχουν θαφτεί γίγαντες. Πάνω τους έχουν σκαλισμένα κάποια περίεργα σχέδια. Ο χώρος σε αρκετά σημεία είναι φρεσκοσκαμμένος και υπάρχουν παντού τρύπες, απόδειξη ότι από το νεκροταφείο τα προηγούμενα χρόνια πέρασαν πλιατσικολόγοι και αρχαιοκάπηλοι.

Οι τάφοι στέκουν εκεί για 1000 χρόνια και αποτελούν σιωπηρούς μάρτυρες μίας άλλης εποχής, όπου μία μεσαιωνική θρησκευτική αίρεση άκμασε στα Βαλκάνια από τον 10ο ως τον 15ο αι. , παρότι κυνηγήθηκε λυσσαλέα από την τότε κοσμική εξουσία και την επίσημη Εκκλησία. Το νεκροταφείο εκτιμάται ότι ανήκει στους Βογόμιλους!
To 1988 το κράτος έδειξε ενδιαφέρον έμπρακτα, όταν η τότε Υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη, το κήρυξε διατηρητέο μνημείο. Με την κίνηση αυτή θέλησε να διασωθούν οι 53 σταυροί των Βογόμιλων, αν και σήμερα έχουν απομείνει περίπου 20… Καταλαβαίνετε πως έκτοτε αφέθηκε στην τύχη του!

Τι ήταν οι Βογόμιλοι
Οι Βογόμιλοι ήταν μια νέομανιχαϊστική-γνωστικιστική αίρεση, η οποία εμφανίστηκε στα Βαλκάνια τον 10 αι. μ.Χ. (αντίστοιχες ομάδες ήταν οι Παυλικιανοί, οι Καθαροί κ.α.) για να επεκταθεί ως τη Γαλλία με παρόμοια διδαχή και δόγματα. Το εντυπωσιακό είναι ότι το κίνημα των Βογόμιλων είχε καταφέρει να συσπειρώσει τον αγροτικό πληθυσμό της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων, κρατώντας μια εχθρική στάση απέναντι στην εκάστοτε εξουσία. Αμφισβήτησε έντονα την κεντρική βυζαντινή αρχή, αλλά και τους τοπικούς φεουδάρχες και βέβαια την επίσημη εκκλησιαστική ιεραρχία, σε βαθμό που οι Βογόμιλοι να χαρακτηριστούν ως οι «αντιεξουσιαστές του Βυζαντίου».

Κεντρικό στοιχείο της διδασκαλίας των Βογόμιλων αποτελούσε η πεποίθηση ότι ο ορατός, υλικός κόσμος κυβερνάται από τον Σατανά. Απέρριπταν την ιεραρχία της διοικούσας Εκκλησίας, και θεωρούσαν εσφαλμένα τα δόγματα που αφορούσαν μεταξύ άλλων την απόδοση τιμής στις ιερές εικόνες, στο σταυρό και τα ιερά λείψανα —τα οποία θεωρούσαν ειδωλολατρία— και στους αγίους και δεν αποδέχονταν τα εκκλησιαστικά μυστήρια, τον νηπιοβαπτισμό, την Θεία Ευχαριστία και τα δόγματα περί Αειπαρθένου και Θεοτόκου της μητέρας του Ιησού Χριστού. Απέρριπταν γενικά αυτά που θεωρούσαν ως κοσμική και εκκλησιαστική εξουσία καθώς πίστευαν ότι έχουν ανθρώπινη προέλευση, αρνούμενοι την πληρωμή φόρων και την συμμετοχή στον πόλεμο.

Οπως επισημαίνει στην αναλυτική έρευνα του ο Γεώργιος Στάμκος, στο βιβλίο του «Οι πρόδρομοι των Βογομίλων στη σκιά του Άλλου Θεού», η βασική ιδέα των Βογόμιλων ήταν ότι ο Ουρανός ανήκει στον Θεό και η γη στον Σατανά. Πίστευαν ότι ο σατανάς ήταν ο μεγαλύτερος γιος του Θεού και τον αποκαλούσαν Σαταναήλ. Θεωρούσαν ότι οι Ρωμαίοι και η Εκκλησία είναι εκπρόσωποι του σατανά από τη στιγμή που εξουσίαζαν τη «σατανική» γη και τον υλικό της κόσμο. Κατά τους Βογομίλους το σώμα του ανθρώπου φτιάχτηκε από τον σατανά, αλλά η ψυχή του από τον Θεό. Κάποια στιγμή ο Σαταναήλ παρουσιάστηκε στον κόσμο ως ο ανώτερος και απόλυτος Θεός και ο πραγματικός Θεός έστειλε τον Ιησού για να προστατεύσει τον άνθρωπο. Με την ανάσταση ο Ιησούς νίκησε τον Σαταναήλ, που έχασε τη θεϊκή του δύναμη και μετονομάστηκε σε σατανά….

Οι πρώτοι Βογόμιλοι απέρριπταν την Παλαιά Διαθήκη. Μετέπειτα δέχτηκαν από την Παλαιά Διαθήκη τους Ψαλμούς και τα δεκαέξι βιβλία των Προφητειών. Από την Καινή Διαθήκη σέβονταν περισσότερο τα Ευαγγέλια του Ιωάννη. Ωστόσο, τα ερμήνευαν διαφορετικά. Δήλωναν πίστη στον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα. Ζούσαν ασκητικά. Απέφευγαν να τρώνε κρέας, να πίνουν κρασί και να σκοτώνουν ζώα. Ωστόσο, για να επιβιώσει η κοινωνία είχαν δεχτεί ότι κάποιοι θα εργάζονται και θα κάνουν παιδιά.

Κυνηγήθηκαν και εκδιώχθηκαν έως ότου να αφομοιωθούν ή να ασπαστούν την μετέπειτα κυρίαρχη θρησκεία του τόπου όπου ζούσαν (για παράδειγμα, στη Βοσνία εξισλαμίστηκαν, στη Βουλγαρία έγιναν Καθολικοί κοκ). Το ίδιο συνέβη και στην Ελλάδα. Βογομιλικά μνημεία όπως αυτό της Χαλκηδόνας υπήρχαν πολλά στην περιοχή της αρχαίας Πέλλας, όμως καταστράφηκαν συστηματικά.

Γεώργιος Στάμκος «Οι πρόδρομοι των Βογομίλων στη σκιά του Άλλου Θεού» Εκδόσεις Πύρινος Κόσμος mixanitouxronou.gr, vice.com, el.wikipedia.org

url