Διαπραγμάτευση: «Ο κόμπος στο χτένι»

Εντείνονται οι διεργασίες σε υψηλό κυβερνητικό επίπεδο, με τη χθεσινή σύσκεψη στο Μαξίμου, αλλά και στο περιθώριο της σημερινής συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου με θέμα την παραγωγική ανασυγκρότηση, καθώς ο... κόμπος της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές φθάνει στο χτένι.

Μέσα στα επόμενα 24ωρα, η κυβέρνηση καλείται να αποφασίσει αν θα δεχθεί έναν επώδυνο συμβιβασμό για να κλείσει η τεχνική συμφωνία, ή αν θα επισημοποιηθεί η εμπλοκή και θα χρειασθεί νέα κάθοδος των επικεφαλής των Θεσμών στην Αθήνα.

Η λέξη που περιγράφει το κλίμα που επικρατεί στο οικονομικό επιτελείο και στο Μαξίμου, με τη συμπλήρωση μιας εβδομάδας συνομιλιών στην Αθήνα είναι «μούδιασμα». Όπως γίνεται πλέον αντιληπτό, αυτές οι συζητήσεις, όπου τον κυρίαρχο ρόλο έχει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, δεν έχουν την παραμικρή ομοιότητα με προηγούμενες διαπραγματεύσεις, στις οποίες πρωτοστατούσε η Κομισιόν και υπήρχαν πράγματι περιθώρια αμοιβαίων υποχωρήσεων για την εξεύρεση συμβιβαστικών λύσεων.

Οι εκπρόσωποι του Ταμείου δεν ήλθαν στην Αθήνα για να διαπραγματευθούν, αλλά για να επιβάλλουν στην κυβέρνηση, με οριακές ίσως διαφοροποιήσεις, το περιεχόμενο  του σχεδίου τεχνικής συμφωνίας (stafflevel agreement), που είχαν ήδη καταρτίσει πριν φθάσουν σε ελληνικό έδαφος.

Στην προκειμένη περίπτωση δεν πρόκειται για μια τεχνική συμφωνία που αφορά μόνο τους Ευρωπαίους δανειστές, αλλά είναι ένα κείμενο... διπλής λειτουργίας, που με το γενικό τίτλο “Memorandum ofEconomic and Financial Policies - MEFP” θα πρέπει να εγκριθεί και από το εκτελεστικό συμβούλιο του Ταμείου, ώστε να εγκριθεί ένα νέο χρηματοδοτικό πρόγραμμα.

"Όχι" σε όλα

Αυτές οι παράμετροι που διαφοροποιούν καθοριστικά το πλαίσιο της διαπραγμάτευσης, εξηγούν γιατί σε όλα τα σημαντικά για την κυβέρνηση πεδία, από τα οποία επιχειρεί να εξασφαλίσει πολιτικά χρήσιμες βελτιώσεις και «γλυκαντικά» μέτρα, το ΔΝΤ εμφανίζεται ως τώρα εντελώς άκαμπτο:

•  Για το σημαντικότερο, ίσως, θέμα των συζητήσεων, τις εκτιμήσεις για το δημοσιονομικό κενό του 2019, η εκπρόσωπος του Ταμείου, Ντέλια Βελκουλέσκου, κάνει σαν... να μην ακούει την επιχειρηματολογία της ελληνικής πλευράς, σύμφωνα με την οποία το πρωτογενές πλεόνασμα του 2016 ήταν υψηλότερο από 2,5% και αυτή η εντυπωσιακή επίδοση έχει σε μεγάλο βαθμό μόνιμο χαρακτήρα και θα επηρεάσει τις επιδόσεις των επόμενων ετών. Η κ. Βελκουλέσκου, σύμφωνα με πληροφορίες, επιμένει ότι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Ταμείου χρειάζονται μέτρα τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ για το 2019, προκειμένου όχι μόνο να επιτευχθούν οι στόχοι, αλλά και να αλλάξει το μείγμα της εφαρμοζόμενης πολιτικής. Και καλεί την κυβέρνηση να νομοθετήσει τώρα αυτά τα μέτρα, για να περιληφθούν στην τεχνική συμφωνία, ασχέτως από τις εκτιμήσεις που θα γίνουν αργότερα (τον Απρίλιο) και από το ίδιο το ΔΝΤ για τα μελλοντικά πρωτογενή αποτελέσματα. Το θέμα συζητείται σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων από το Σάββατο, αλλά είναι αμφίβολο αν θα γίνει δεκτή μια σημαντική μείωση του στόχου κάτω από το 2%, όπως περίμενε η κυβέρνηση, ώστε να περιορισθούν σοβαρά οι ανάγκες για περικοπές στις συντάξεις. Και, σαν μην έφθαναν όλα αυτά, το Ταμείο έχει θέσει ζήτημα ενεργοποίησης των μέτρων για τις συντάξεις όχι από το 2019 ή το 2020, αλλά από το 2018!

• Σε ό,τι αφορά τα «θετικά» μέτρα που θα «αντικρίζονται» με τις «διαρθρωτικές δημοσιονομικές παρεμβάσεις», η μέχρι στιγμής συζήτηση είναι για την κυβέρνηση εντελώς απογοητευτική. Μειώσεις στον ΕΝΦΙΑ, ή στο συντελεστή ΦΠΑ βασικών προϊόντων και υπηρεσιών λαϊκής κατανάλωσης (τρόφιμα, ενέργεια) απορρίπτονται από το ΔΝΤ ως «δώρα» σε ομάδες ψηφοφόρων χωρίς αναπτυξιακό αντίκρισμα. Το Ταμείο επιμένει ότι τα «θετικά» μέτρα πρέπει να επικεντρωθούν στη μείωση φορολογίας των επιχειρήσεων, κάτι που, σε συνδυασμό με τη μείωση του αφορολόγητου ορίου, θα οδηγούσε στο πολιτικά άβολο για την κυβέρνηση συμπέρασμα ότι επιβαρύνονται οι φτωχοί για να ελαφρυνθούν τα βάρη των επιχειρηματιών. Επίσης, στην απαίτηση της κυβέρνησης να ενισχυθούν οι ασθενέστεροι, το Ταμείο επιμένει ότι αυτό θα πρέπει να γίνει μόνο με στοχευμένα μέτρα, που θα κατευθύνονται στους ανέργους και στους δικαιούχους του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος.

• Εξίσου δύσκολη είναι η συζήτηση και επί των βελτιώσεων που ζητεί η κυβέρνηση σε βασικές προτάσεις των δανειστών. Για τα εργασιακά, επί παραδείγματι, το ΔΝΤ έχει σταθερή θέση ότι δεν θα πρέπει να αλλάξει το θεσμικό πλαίσιο που ισχύει, ακόμη και αν δεν συνάδει με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, καθώς η Ελλάδα εξαιρείται από το ευρωπαϊκό πλαίσιο όσο εφαρμόζει οικονομικό πρόγραμμα προσαρμογής. Αυτή η θέση φαίνεται να αποκλείει την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων στο κοντινό μέλλον, που αποτελεί κεντρικό πολιτικό στόχο της κυβέρνησης. Στα ενεργειακά, το ΔΝΤ επιμένει σε σκληρά μέτρα για τη μείωση του μεριδίου αγοράς της ΔΕΗ, κρίνοντας αναποτελεσματικές τις δημοπρασίες ΝΟΜΕ και τη μεταφορά πελατολογίου της ΔΕΗ σε νέες θυγατρικές, που θα πωληθούν σε ιδιώτες. Η άποψη του Ταμείου είναι ότι η μείωση του μεριδίου αγοράς πρέπει να γίνει με μεταφορά σε ιδιώτες μονάδων παραγωγής «φθηνού» ρεύματος (λιγνιτικές, υδροϋλεκτρικές), κάτι που φέρνει σε πολύ δύσκολη θέση την κυβέρνηση.

Κλείσιμο ή εμπλοκή;

Τώρα, η κυβέρνηση καλείται να αποφασίσει αν θα επιδιώξει το γρήγορο κλείσιμο της διαπραγμάτευσης, έστω και αν η τεχνική συμφωνία θα κρύβει αρκετά «αγκάθια», ή αν θα αφήσει τους εκπροσώπους των Θεσμών να φύγουν από την Αθήνα, για να επισημοποιηθεί στο Euro Working Group της 10ης Μαρτίου ότι δεν υπάρχει τεχνική συμφωνία, άρα θα παρέλθει χωρίς σημαντική πρόοδο και το Eurogroup στις 20 Μαρτίου.

Πάντως, μια νέα καθυστέρηση των αποφάσεων, με πιθανή ανάληψη πολιτικών πρωτοβουλιών από τον πρωθυπουργό, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα αποδώσει τα προσδοκώμενα, όπως αναγνωρίζουν πλέον και κορυφαία κυβερνητικά στελέχη. Ο Γιάννης Δραγασάκης τόνισε χαρακτηριστικά, την Παρασκευή, ότι στις συζητήσεις με τους δανειστές «δεν υπάρχει Εφετείο» να αποφασίζει όταν υπάρχουν διαφωνίες. Πολύ περισσότερο στην παρούσα φάση, όπου τον πρώτο λόγο έχουν οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ...